Duurzaam ondernemen, is dat iets voor mijn bedrijf?

Iedereen onderneemt duurzaam. Toch? We komen weinig ondernemers tegen die zeggen niet duurzaam te (willen) zijn. Neemt niet weg dat de meeste mkb’ers het nog lastig vinden om concreet te maken wat ze dan precies doen, of laten. Natuurlijk, energiebesparing ligt voor de hand. Maar verder? De masterclass van Achterhoek Onderneemt Duurzaam (AOD) helpt ondernemers die meer willen doen, op weg naar een duurzame, toekomstbestendige bedrijfsstrategie. Hier lichten we een tipje van de sluiter op hoe het mkb kan werken aan het verstevigen van zijn bestaansrecht. Nu en in de toekomst.

Waarom duurzaam ondernemen?

Ondernemers ervaren dat hun klanten en de samenleving van hen verwacht, soms zelfs eist, dat ze duurzaam bezig zijn. Consumenten rekenen er bijvoorbeeld op dat hun slager oog heeft voor dierenwelzijn. Ze kopen liever kippen met een Beter Leven keurmerk, dan plofkippen. Of eten graag in een restaurant met streekproducten. Buurtbewoners waarderen het als de plaatselijke snackbar geurhinder beperkt door een filter aan te brengen in de afzuiging. Transportbedrijven winnen aanbestedingen omdat ze aantonen dat ze zuiniger en schoner vervoeren. Bouwbedrijven krijgen de vraag of ze woningen willen bouwen met bouwmaterialen die vrijkomen uit slooppanden, super energiezuinig en circulair. Daar staat tegenover dat sommige ondernemers er nog weinig van merken. Zij bepalen hun koers op basis van hun eigen morele kompas en toekomstvisie. Ze denken aan hun reputatie en weten dat gevoel en emotie een grote rol spelen bij aankoopbeslissingen van hun klanten.

Duurzaam ondernemen

‘Duurzaam ondernemen’ is een containerbegrip met veel termen die allemaal ongeveer hetzelfde betekenen. Kort gezegd ondernemen organisaties duurzaam als zij hun bijdrage aan mens, natuur & milieu en economie maximaliseren, en daarbij rekening houden met de behoeften van nu en van toekomstige generaties.

People, Planet, Profit

Nederlanders houden van gezond ondernemerschap. Daarmee bedoelen we dat een bedrijf zijn klanten en opdrachtgevers producten en diensten levert die ze waarderen. Dat het goed zorgt voor de mensen die er werken, met aandacht voor opleiding en ontwikkeling en zorgt voor veiligheid en arbeidsomstandigheden. Dat het de omgeving niet hindert, niet onnodig grondstoffen verbruikt of nodeloos afval produceert. Zo’n ondernemer mag, nee moet winst maken met het oog op de continuïteit van zijn bedrijf. Mooi gezegd hebben bedrijven bestaansrecht als People (mensen), Planet (milieu) en Profit (winst, waarde) met elkaar in balans zijn en Prosperity (welzijn) opleveren voor alle belanghebbenden. Niet alleen nu, maar ook met de blik op de toekomst. Niet alleen als afzonderlijk bedrijf, maar ook als onderdeel van een netwerk, zoals de productieketen of het bedrijvenpark/winkelcentrum en als onderdeel van de omgeving waar het bedrijf deel van uitmaakt.

Meervoudige waardecreatie

Hogeschool Arnhem Nijmegen heeft een model ontwikkeld voor het aanpakken van organisatievraagstukken, waarbij duurzaam ondernemen het uitgangspunt is (Aken, Riepma, & Westerdijk, 2018). Dit zogeheten OK!model gaat uit van zes waardesoorten die min of meer ‘familie’ zijn van People, Planet en Profit. Dit model was uitgangspunt voor het Circulaire Economie Project van SIKA.

Aanpakken met PPP, SDG of OK!

Er zijn veel manieren om duurzaam ondernemen in praktijk te brengen. Bedrijven die wereldwijd werken, moeten een keuze maken welke methodiek het beste bij hen past, welke thema’s voor hen het meeste prioriteit hebben en of ze zich willen laten certificeren. Grote bedrijven conformeren zich vaak aan (een aantal) Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties. Het mkb kan vaak wat pragmatischer te werk aan. Voor hen is het drieluik van Sinek – waarom? wat? hoe? – een praktisch handvat.

Waarom? – Ethische principes MVO

Voor de vraag ‘Waarom duurzaam ondernemen?’ zijn de 7 ethische principes van MVO (ISO 26000, Guidance on Social Responsibility, 2010/2017) een goed richtsnoer. Het gaat om waarden en normen: rekenschap afleggen, transparant zijn, ethisch gedrag en respect voor belangen van stakeholders, wet- en regelgeving, internationale gedragsnormen en mensenrechten. Een ondernemer vertaalt deze algemene principes naar zijn bedrijf, de waardeketen waar het onderdeel van is en de omgeving waarin hij werkt.

Wat? – Inhoudelijke thema’s

Hier gaat het om de vraag hoe ondernemers deze ethische principes kunnen vertalen naar concrete doelstellingen voor hun bedrijf. ISO 26000 onderscheidt 7 kernthema’s: bestuur van de organisatie, mensenrechten, arbeidsomstandigheden, milieu, eerlijk zaken doen, consumentenaangelegenheden en betrokkenheid bij de ontwikkeling van de gemeenschap.

Hoe? – Proces van implementatie MVO

Bij het ‘hoe’ gaat het om de concrete aanpak. Welke stappen zet het bedrijf om van de huidige situatie naar de toekomstige, gewenste situatie te groeien (Kröder & Vries, 2012).

1. Visie, missie, doelstellingen: inventariseer en analyseer waar je nu staat en waar je met je bedrijf naar toe wilt.
   Doorgrond de betekenis van duurzaam ondernemen voor jouw bedrijf, voor de belanghebbenden (aandeelhouders, medewerkers, leveranciers en afnemers in de waardeketen, klanten) en voor de omgeving (omwonenden en lokale gemeenschap). Kijk daarbij door de bril van de 7 ethische principes en de 7 kernthema’s. Ga na waar je bedrijf nu staat.
   Bepaal je visie: waar wil jouw bedrijf voor staan (waarden en normen).
   Bepaal je doelstellingen op langere termijn en de prioriteiten op korte termijn, die passen bij je bedrijf.
   Breng in- en externe belanghebbenden in beeld en betrek hen bij het bepalen van de uitgangssituatie en van visie en missie. Focus je daarbij op de belanghebbenden die van cruciaal belang zijn voor het realiseren van jouw bedrijfsdoelstellingen.
2. Actieplan: bepaal de acties die je gaat ondernemen om tussendoelen te realiseren op korte termijn, met een blik op de gewenste, toekomstige positie van je bedrijf.
   Bepaal de concrete acties die nodig zijn aan de hand van de vorige stap. Vraag je daarbij af wat prioriteit heeft, wat je moet doen om je doelstellingen te realiseren, wie je daarbij moet betrekken vanuit je bedrijf, vanuit je waardeketen en vanuit de omgeving.
3. Uitvoering actieplan: voer de geplande acties uit, samen met je medewerkers, je netwerkpartners en belanghebbenden in je omgeving.
   Integreer duurzaam ondernemen in de bedrijfsvoering van je bedrijf. Begin met kleine, herkenbare onderwerpen en bouw dat geleidelijk uit. Het is namelijk een leer- en groeiproces. Betrek daarbij de mensen op de werkvloer en leveranciers in de waardeketen. Beloon medewerkers die meedoen. Werk samen met partners in de waardeketen, want samen bereik je meer. Zorg er voor dat de resultaten aantoonbaar en zichtbaar zijn. Stuur de aanpak bij aan de hand van de ervaringen.
4. Monitoring: meet de voortgang van je acties en de resultaten die dat oplevert, vier successen en draag deze uit.
   Communiceer resultaten naar belanghebbenden. Laat zien wat er wel lukt en wat niet, want daar kun je van leren. Vier succes(jes), want dat stimuleert en enthousiasmeert.
5. Plan-Do-Check-Act: stel je actieplannen periodiek bij op basis van het inzicht dat je hebt verworven, zodat je je (duurzame) bedrijfsvoering continu verbetert.

En hoe nu verder?

Zoals gezegd organiseert Achterhoek Onderneemt Duurzaam (gratis, online) masterclasses om dieper in te gaan op duurzaam ondernemen voor mkb’ers uit de Achterhoek. De masterclasses leveren je het volgende op:

1. Het fenomeen ‘duurzaam ondernemen’ maken we inzichtelijk en praktisch voor middelgrote bedrijven.
2. We laten concrete voorbeelden zien uit verschillende bedrijfstakken, waardoor je je hierin zult herkennen.
3. We verkennen de voordelen van het opnemen van duurzaam ondernemen in jouw bedrijfsstrategie.
4. Er is ruim gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan, zodat je kunt zien waar andere ondernemers in de regio mee bezig zijn.
5. We zoeken samen naar praktische handvatten, waar je in je eigen bedrijf verder mee kunt.

De masterclasses hebben tot doel om jou meer gevoel te geven wat duurzaam ondernemen voor jouw bedrijf kan betekenen. Wil je daar verder mee, dan biedt Achterhoek Onderneemt Duurzaam een beperkt aantal bedrijven uit de Achterhoek een (gratis) duurzaam-ondernemenscan aan. Deze scan helpt je bij het inventariseren van MVO-thema’s die voor jouw bedrijf relevant zijn en het opzetten van vervolgacties.

Duurzaam Ondernemen scan

De DO-scan van Achterhoek Onderneemt Duurzaam maakt het de mkb-ondernemer gemakkelijk om snel inzicht te krijgen in het laaghangend fruit voor zijn bedrijf. De aanbevelingen die uit de DO-scan volgen, nemen de ambities van de ondernemer, het bedrijf en de context van de bedrijfsactiviteiten als vertrekpunt. De methodiek is universeel en de uitkomsten zijn toegesneden op de maat van het specifieke bedrijf. De methodiek sluit aan bij het OK!-model.

De DO-scan:

1. Brengt voor het bedrijf de huidige situatie en de relevantie van duurzaam ondernemen in kaart (nulmeting).
2. Brengt de ambities van de ondernemer op gestructureerde wijze in beeld en analyseert de kloof tussen ambities en huidige situatie.
3. Benoemt de activiteiten die nodig zijn om de ambities van de ondernemer op korte of lange termijn te realiseren.

Op basis van de resultaten kan de ondernemer zijn prioriteiten stellen voor de uitvoering.

Meer weten?

Voor meer informatie verwijzen we naar de website van Achterhoek Onderneemt Duurzaam.  Voor vragen kun je contact opnemen met Jan Straatman (j.straatman@balance-result.nl).

Informatiebronnen:

• Aken, T. v., Riepma, R., & Westerdijk, R. (2018). Het OK!model; Methodische aanpak van organisatievraagstukken. Noordhof Uitgevers bv.
• (2018). Duurzaam ondernemen vooruit met jouw bedrijf. Kamer van Koophandel.
• (2017). Duurzaamheidswijzer. Kamer van Koophandel.
• ISO 14000, Environmental Management. (2019). ISO.
• ISO 26000, Guidance on Social Responsibility. (2010/2017). ISO.
• Kröder, H., & Vries, J. d. (2012). Duurzame winst voor MKB; een handig stappenplan ISO26000. NEN (Learn2improve your planet).
• Venselaar, J. (2014). Duurzaam ondernemen 3.0; De strategische aanpak uit eigenbelang. Avans Hogeschool.